Amalia liet in een half A4’tje zien wat de kern is van modern leiderschap

COLUMN – Afgelopen week bewezen twee gebeurtenissen dat écht nieuw leiderschap komt mét en door de jaren.

Nieuw leiderschap is geen hol begrip, maar gaat concreet ergens over. Onder andere over authenticiteit, transparantie, empathie en bewuster omgaan met mens en milieu.

De eerste en meest opvallende gebeurtenis was de brief van kroonprinses Amalia aan Mark Rutte. Een brief aan de demissionaire baas.

De betekenis van die brief gaat veel verder dan het halve A4-tje. De prinses schrijft dat ze zich “ongemakkelijk” voelt over onkostenvergoedingen waar ze straks recht op heeft en daar voorlopig geen gebruik van wil maken.

Cynici vielen over elkaar heen om dit als een pr-campagne te bestempelen. Het Koninklijk Huis heeft immers wat goed te maken na de Griekenland-trip en de speedboot.

We moeten niet naïef zijn. Er zal goed nagedacht zijn over de inhoud van de brief en over de manier van publiceren. Uiteraard.

Maar verandert dat iets aan de intentie? Nee, het betekent alleen maar dat men in koninklijke kringen haarfijn aanvoelt hoe de buitenwereld erover denkt en ook dat men er iets aan wil doen.

In ieder geval Amalia.

Het ontbreken van die 'maatschappelijke antenne' is precies waar vaak commentaar op is. Dat geldt voor het koningshuis, maar ook voor veel leiders in de politiek, bij maatschappelijke organisaties en bij bedrijven.

Regelmatig moeten bedrijven en leiders aan de reputationele noodrem trekken, omdat de antenne volledig verkeerd stond afgesteld en een intrinsieke motivatie of intentie lijkt te ontbreken.

Vaak leert men langzaam en verandert er weinig in de communicatie. Stappen om zaken recht te zetten volgen (te) laat en met onhandige excuses. Neem Booking.com in de zaak rond het terugbetalen van de ontvangen staatssteun of Sywert van Lienden in de mondkapjeszaak.

Amalia deed het compleet anders. Ze handelde proactief, met empathie, gevoel voor de maatschappij en transparant. Dat zie je niet vaak, niet vanuit het koningshuis, maar ook niet daarbuiten. Terwijl dit juist de ingrediënten zijn van de nieuwe vorm van leiderschap waar de maatschappij om staat te springen, zoals ik ook betoog in mijn boek The Era of the Who.

Verandering komt vanzelf met nieuwe generaties

Gebeurtenis twee: afgelopen week had ik een nieuwe opname van de podcast The Next Move. Daarin was een van mijn gasten Lex Hoefsloot, mede-oprichter en CEO van Lightyear, het Nederlandse bedrijf achter de gelijknamige zonneauto. Een prachtig staaltje duurzame technologie.

Op mijn vraag of hij altijd zo met duurzaamheid bezig is geweest, antwoordde de jonge dertiger Hoefsloot dat zijn generatie dat automatisch al veel meer doet dan de generatie voor hem.

Bewustzijn, en daarmee verandering, is iets dat langzaam, maar vanzelf groeit. Voor nieuwe generaties zijn zaken normaal die dat voor oudere generaties niet waren.

We lachen er nu om dat we eind vorige eeuw nog rokend in vliegtuigen zaten. Door de coronapandemie vragen we ons voorzichtig af of we überhaupt nog wel zo veel moeten vliegen. Ongetwijfeld kijken we over 20 jaar met verbazing terug op zaken die in de huidige samenleving nog breed geaccepteerd zijn.

Verandering is een constante, maar het komt nooit in een rechte lijn. Op individueel niveau kunnen aanpassingen relatief snel gaan, maar grote organisaties en complexe systemen veranderen trager.

Sterke leiders zijn nodig om verandering te bewaken en te versnellen. Een open brief aan Rutte, een auto op zonne-energie. Dit is nog maar het topje van de ijsberg.

Diederik Heinink is oprichter van East en adviseert bedrijven en leiders over hun positionering en bedrijfsstrategie. Daarnaast is hij high performance coach. In de afgelopen jaren was hij veel actief in de finance en techsector. Hij werkte onder andere voor ING, Randstad en veel internationale scale-ups en mid-corporates.